Beş Tümel: Cins, Tür, İlinti, Özgülük ve Ayrım
Beş tümel nedir, kategoriler nedir, Porphyrios ağacı nedir?
Aristoteles, varlıkla ilgili tüm bilgimizi on başlık altında toplamış ve bunlara kategoriler adını vermiştir.
On kategori: Nicelik, nitelik, görecelik, zaman, yer, durum, iyelik, etki, edilgi ve cevher (töz).
Cevher (töz), Aristoteles’e göre bu kategorilerin içindeki esas belirleyici kategoridir. Cevherin anlamlarını aşağıda verdik:
- Nesnelerin içinde bulunduğu oluş ve değişime karşın değişmeyen yönü.
- Fiziksel nesnelerin duyularla algılanamayan, akılla kavranılan yönü.
- Varlıkların gösterdiği bütün değişimlere rağmen yönü.
- O varlığın o varlık (insanın insan, ağacın ağaç) olmasını sağlayan yönü.
Aristoteles’e göre bir varlığı bilmek onun cevherini (tözünü) bilmektir. Cevher genelin (tümelin) cevheri ve tekilin cevheri olarak ikiye ayrılır.
- Genelin cevheri:
İnsan’ın cevheri tüm insanlar için “insanı insan yapan şeydir”.
- Tekilin cevheri:
Onur’un cevheri, Onur adındaki kişiyi diğer insanlardan ayıran şeydir.
Beş Tümel: Porphyrios ağacı
1.Cins
2.Tür
3.Ayrım
4.Özgülük
5.İlinti
1. Cins:
Altında türlerin sırlandığı şeydir.
2. Tür:
Cinsin altında sıralanan, ortak özellikleri olan ikikavramdan içlemi daha geniş olandır.
3. Ayrım:
Türün cinsten ayrılmasını sağlayan özelliktir. İnsan akıllılık özelliği ile duygulu canlılardan ayrılır.
4. Özgülük:
Yalnız bir türe ait olan ve zorunlu olarak ayırıma bağlı olan özelliktir. Örneğin; kültür ve sosyalleşme insan için birer özgülüktür.
5. İlinti:
Birçok türde ortaklaşa bulunan özelliklerdir. Örneğin; uyumak, büyümek, üremek insanın ilintisidir.
Sonraki konu: Tanım, tanımın çeşitleri ve koşulları
Yorum yaz