Çok partili ve iki partili sistem ne demektir?
Çok partili ve iki partili sistem ne demektir?
Çok partili sistem oy hakkı bulunanların birçok parti arasında seçim yapabildiği bir sistemdir. Çok partili sistemler demokratik ve çoğulcu modellerdir. Kara Avrupası ülkelerindeki demokrasilerin çoğu bu sistemle işlemektedir. Belirleyici özelliği ikiden çok partinin siyasal yaşamda etkin ve etkili olması, ancak hiçbirinin iktidarı sürekli olarak elinde tutamıyor oluşudur. Hükümet farklı partiler arasında belirli bir bağıntı olmaksızın ya tek başına ya da koalisyonlarla el değiştirir. Toplum yapısının çok parçalı, çok uluslu, çok kültürlü olduğu ülkelerde kurumlaşmış bir sistemdir.
İki partili sistem oy hakkı bulunanların iki büyük parti arasında seçim yaptığı ve kazananın mecliste çoğunluğu sağlayarak iktidara geldiği bir sistemdir. ABD ve İngiltere bu sistemi kullanan ülkeler olarak örnek gösterilebilir.
İki partili sistem mi, çok partili demokrasi mi? Tartışması ülkemizde dönem dönem yapılan ve son günlerde anayasa değişikliği ile tekrar gündeme gelen bir tartışmadır. Tartışmaların genellikle istikrar ve karşıt olarak da (çoğunluk demokrasisi değil) çoğulcu demokrasi kavramları üzerinden yürütüldüğünü; arka planda ise başkanlık sistemi tartışmasındaki konuma göre parti sisteminin tartışıldığını görüyoruz. Temelde istikrar sorunu, cumhuriyet dönemi siyasi tarihimizin en temel sorunu olduğu için öteden beri çok partiye izin vermekle birlikte seçim barajları yoluyla fiilen iktidar iddiasındaki partilerin sayısının düşürülmesi hedeflenmiş ve sağlanmıştır.
Nihai anlamda iki partili sistemin yasa zoruyla getirilmesinin demokrasi açısından yanlış olacağı genellikle kabul edilmiş, yine demokrasi için çoğulculuğun, çok sesliliğin önemi vurgulanmıştır. Oysa (bence) amaç çok seslilik ve demokrasi ise, bunu iktidara aday partilerin sayısını çoğaltarak değil de, seçim-iktidar-muhalefet gibi kavramların ikincil olduğu diğer sivil toplum örgütleri çatısı altında sağlanması; ancak söz konusu yönetim-iktidar ve istikrar gibi kavramlar olduğunda sadece iki partinin yarışmasının daha doğru olacağı kanaatindeyim. (Örneğin; HDP, LGBT’nin sesi olacağına, LGBT kendisi istediği gibi bir dernek-bir vakıf- bir enstitü kursun; sonra da ikili parti sisteminde bir partiyi kendi iddia-inanç-öneri-dünya görüşü-ekonomik sorunları konusunda kendisini desteklemesi, talep ve fikirlerini kamuoyuna duyurması konusunda kendisine temsilci seçsin, oylarını da o partiye versinler.)
Yorum yaz